Việc phát triển điện mặt trời mái nhà được Bộ Công thương đánh giá có nhiều bất cập – Ảnh: NGỌC HIỂN

Bộ Công thương vừa có kết luận về rà soát các vấn đề liên quan đến phát triển điện mặt trời mái nhà, thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Phát triển không đồng đều

Bộ Công thương cho rằng, trong quá trình chuẩn bị, triển khai đầu tư xây dựng, nghiệm thu, đưa vào sử dụng, một số chủ đầu tư chưa thực hiện tốt các quy định. Việc phát triển điện mặt trời mái nhà không đồng đều ở các địa phương, tập trung nhiều ở những vùng phụ tải thấp, không phù hợp nhu cầu sử dụng điện, làm mất cân đối trong quá trình điều độ và vận hành hệ thống điện.

Kết quả kiểm tra tại Tổng công ty Điện lực miền Nam, đoàn kiểm tra của Bộ Công thương phát hiện vi phạm ở các đơn vị như Công ty Điện lực Đồng Nai, Điện lực Bình Dương, Điện lực Bình Phước, Điện lực Ninh Thuận, Điện lực Bình Thuận, Điện lực Long An…

Theo đó, các vi phạm chủ yếu như thời gian thực hiện thỏa thuận đấu nối điện mặt trời mái nhà vượt quá thời hạn quy định; ký hợp đồng mua bán điện có công suất vượt quá công suất trong thỏa thuận đấu nối; sai lệch biên bản nghiệm thu; thực hiện trình tự phát triển điện mặt trời mái nhà trái với quy định…

Tại Tổng công ty Điện lực miền Trung, đoàn kiểm tra của Bộ Công thương đã tiến hành kiểm tra tại Công ty Điện lực Gia Lai, Điện lực Đắk Nông, Điện lực Đắk Lắk. Các sai phạm được phát hiện như thực hiện thỏa thuận đấu mối vượt quá thời hạn quy định. Dự án đưa vào vận hành nhưng không có sản lượng phát điện và ký hợp đồng mua bán điện trái quy định.

Ngoài ra còn có vi phạm như chấp thuận thỏa thuận nối lưới khi đã xác định tình trạng quá tải lưới điện và yêu cầu khách hàng cam kết cắt giảm công suất khi lưới điện quá tải; đưa vào vận hành, ký hợp đồng mua bán điện gây quá tải hệ thống lưới điện; phát triển hệ thống điện mặt trời mái nhà không đúng hiện trạng lưới điện, thiếu minh bạch…

Tại Tổng công ty Điện lực TP.HCM, đoàn kiểm tra đề nghị đơn vị này rà soát tất cả việc thỏa thuận đấu nối, ký kết hợp đồng, phụ lục hợp đồng, áp dụng giá mua/bán điện các hệ thống điện mặt trời mái nhà theo đúng quy định của pháp luật.

Trên cơ sở các vi phạm được chỉ ra, đoàn kiểm tra của Bộ Công thương kết luận các địa phương trên chưa quản lý, theo dõi, kiểm tra kịp thời hoạt động liên quan đến điện mặt trời theo đúng thẩm quyền.

Nhiều địa phương chưa quản lý, kiểm tra theo đúng thẩm quyền

Một số hệ thống điện mặt trời mái nhà lắp trên mái của công trình, dự án trong khu công nghiệp, khu kinh tế, lắp đặt trên mái của trang trại nông nghiệp, dù đã đưa vào vận hành thương mại trước ngày 1-1-2021 nhưng tại thời điểm kiểm tra chưa có giấy phép xây dựng, văn bản nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy, hồ sơ, thủ tục liên quan đến đất đai của các trang trại chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định.

Kết luận của Bộ Công thương cũng xác định trách nhiệm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khi chưa thực hiện đầy đủ quy định về phát triển dự án và hợp đồng mua bán điện mẫu, nên các đơn vị địa phương thực hiện thiếu đồng bộ, thống nhất. Việc kiểm tra, theo dõi cũng chưa kịp thời, nên nhiều đơn vị điện lực chấp thuận đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện của các hệ thống điện mặt trời gây quá tải lưới điện quốc gia.

Trên cơ sở kết luận trên, đoàn kiểm tra kiến nghị các công ty được kiểm tra cần rà soát toàn bộ quá trình phát triển các dự án điện mặt trời mái nhà, thực hiện theo đúng, đủ quy định pháp luật, phối hợp với EVN xử lý các dự án.

EVN chủ trì xử lý các hệ thống điện mặt trời mái nhà được phát hiện vi phạm quy định, rà soát toàn bộ quá trình thực hiện phát triển các dự án điện mặt trời mái nhà trên toàn quốc, trường hợp phát hiện vi phạm đề nghị xử lý nghiêm theo đúng quy định. Đoàn kiểm tra cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành thực hiện hậu kiểm quá trình phát triển dự án.