Chạy đua giá FIT, nhiều chủ đầu tư điện gió, mặt trời vi phạm pháp luật
Nhiều nhà máy điện gió, điện mặt trời hoàn thành xây dựng, song việc đầu tư vào truyền tải không đáp ứng thực tế, do đó Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) phải cắt giảm công suất phát điện các nhà máy này.

Lãng phí điện tái tạoTham gia góp ý về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2022 tại phiên họp Quốc hội chiều nay (1.6), đại biểu Nguyễn Văn Hiển (đoàn Lâm Đồng) nói về tình trạng lãng phí năng lượng tái tạo và những khó khăn của những doanh nghiệp trong lĩnh vực này.Đại biểu cho biết, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ cũng có nhiều văn bản có tính đột phá về cơ chế khuyến khích, hỗ trợ cho phát triển điện gió, điện mặt trời như Quyết định số 11 năm 2017, Quyết định số 37 năm 2011.Theo ông Hiển, khung giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp tại Quyết định 21 đã không phản ánh đúng về mối tương quan trong việc tính toán phương án điện hàng năm.Theo Quyết định số 02/2023 của Thủ tướng Chính phủ thì mức giá bán lẻ điện bình quân tối thiểu tăng 220,03 đồng/kWh (giá cũ là 1.606,19 đồng/kWh); mức giá bán lẻ điện bình quân tối đa tăng  537,67 đồng/kWh (mức giá cũ là 1.906,42 đồng/kWh).Trong khi đó, giá trần cao nhất cho các nhà máy phát điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp lại thấp hơn từ 21 đến 29% so với cơ chế giá cố định được quy định tại Quyết định 13 và Quyết định 39.”Đây là mâu thuẫn nghịch lý về cơ chế chính sách quản lý, điều tiết và xây dựng khung giá đầu vào và đầu ra cho ngành điện lực”, ông chỉ ra.Nhiều dự án điện gió, điện mặt trời bỏ qua các thủ tục quy địnhTham gia giải trình về nội dung này, ông Nguyễn Hồng Diên – Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng lớn để phát triển điện gió và mặt trời.Tuy nhiên, lại có một số nghịch lý là nơi có tiềm năng về nắng và gió, lại là nơi có phụ tải thấp, vì thế, muốn sử dụng nguồn năng lượng này phải đầu tư khá lớn cho hệ thống truyền tải hoặc lưu trữ điện. Theo ông, để duy trì thường xuyên, an toàn hệ thống điện và phát huy hiệu quả năng lượng tái tạo thì phải có một số nguồn điện nền ổn định, nghĩa là phải có khả năng phát liên tục 24/24 để bù đắp cho những khi “không có cái nắng, cái gió thì phải có cái đó để mà chen vào”.Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Quốc hộiTrưởng ngành công thương cho biết, ở Việt Nam, điện than, điện dầu, điện khí, sinh khối và cả thủy điện cũng được xem là nguồn điện nền, các nước thì còn có cả điện hạt nhân.Bởi vậy dù có đắt hơn phát thải carbon có nhiều hơn trong ngắn hạn chúng ta chưa có nguồn hoặc giải pháp khác thay thế, thì điện chạy bằng than, bằng dầu, bằng khí vẫn được duy trì, huy động để bảo đảm an toàn hệ thống điện.Theo ông Diên, về lâu dài, năng lượng tái tạo có thể là nguồn điện năng có giá rẻ nhất nếu chưa tính các phí truyền tải và lưu trữ điện.Nói sâu về vấn đề xử lý đối với dự án điện gió mặt trời không đủ điều kiện tham gia giá FIT, ông Diên cho biết: “không thể phủ nhận lãng phí nếu hàng chục dự án điện mặt trời và điện gió được đầu tư mà trước giờ chưa khai thác, sử dụng”.Tuy nhiên, để không lãng phí, nhưng cũng không bị xem là hợp thức hóa cái sai, thậm chí là vi phạm quy định pháp luật hiện hành, rất cần phải có chủ trương của cấp có thẩm quyền chấp nhận và nỗ lực của các chủ đầu tư vào cuộc đồng bộ mới tháo gỡ được.”Hầu hết các chủ đầu tư các dự án đã chạy đua với thời gian để họ xác định nên bỏ qua hoặc bỏ sót các khâu, các thủ tục theo quy định của pháp luật, thậm chí là vi phạm các quy định của pháp luật chuyên ngành”, ông nói và khẳng định, chính sách giá FIT đã hết thời hiệu được thể hiện ngay trong quyết định của Thủ tướng, không phải dừng đột ngột.Do vậy, không thể áp giá FIT mà phải theo quy định của Luật Giá, Luật Điện lực và các Nghị định có liên quan.Hiện cả nước có 85 nhà máy đã ký hợp đồng mua bán điện nhưng không đủ điều kiện giá FIT với tổng công suất là 4.736 MW. Công suất của các dự án này tránh lãng phí.Tuy nhiên, đến ngày 30.3, tức là sau 2 tháng quyết định khung giá có hiệu lực, chỉ có 1 nhà đầu tư đến nộp hồ sơ. Đến ngày 31.5, đã có 59/85 nhà máy có công suất 3.389 MW, chiếm 71,6% số dự án đã nộp hồ sơ tới EVN, trong đó có 50 dự án đang được đề xuất giá tạm thời bằng 50% khung giá để tiếp tục hoàn thiện các thủ tục.Hiện còn 26 nhà máy với công suất là 1.346 MW, chiếm 28,4% số dự án vẫn chưa gửi hồ sơ tới EVN.”Lý do chúng tôi được biết đối với các chủ đầu tư chậm hồ sơ đó là không muốn đàm phán với EVN trong khung giá mà Bộ Công Thương ban hành, với lý do là thấp và lý do thứ hai có thể chưa hoàn thiện các thủ tục pháp lý hoặc nhà máy ở vị trí khó khăn về truyền tải điện”, ông nói.Vấn đề nhập khẩu của Việt Nam, theo ông Diên, việc nhập khẩu điện đã được thực hiện từ nhiều năm trước, với Trung Quốc từ năm 2010, với Lào từ năm 2016.Nhập khẩu điện của Lào không chỉ là quan hệ kinh tế mà còn là quan hệ chính trị, ngoại giao và để bảo đảm mục tiêu quốc phòng, an ninh của đất nước.Nguồn điện thời gian qua luôn có trong cơ cấu nguồn điện của các quy hoạch phát triển điện lực quốc gia được duyệt. Tuy nhiên, tỉ lệ nhập khẩu điện còn rất nhỏ, mới chỉ có 572 MW, bằng 0,73% công suất đặt hệ thống năm 2022, mà chỉ dành cho các khu vực biên giới.Điều đặc biệt là việc nhập khẩu điện từ Lào là điện sạch, điện nhập khẩu từ nước ngoài là điện sạch, bởi vì nếu có phát thải thì phát thải ở nơi sản xuất.”Nhập khẩu điện thời gian qua chỉ để cung cấp cho khu vực biên giới nên rẻ hơn giá điện năng lượng tái tạo trong nước nếu phải cộng chi phí truyền tải, hao hụt đường dây từ miền Trung, miền Nam ra Bắc là rất cao”, ông nói.

Nguồn https://laodong.vn/kinh-doanh/chay-dua-gia-fit-nhieu-chu-dau-tu-dien-gio-mat-troi-vi-pham-phap-luat-1199552.ldo